Gjöfum og öðrum jólaglaðningi tengist óvættur sem illa hefur gengið að henda reiður á, nefnilega jólakötturinn. Í síðara bindi þjóðsagnasafns Jóns Árnasonar frá árinun 1864 segir svo um jólaköttinn, en mjög fáar heimildir eru til um hann.

Þó gátu menn ekki notið jólagleðinnar með öllu áhyggjulausir því auk jólasveinanna var það trú að óvættur væri á ferð sem kallaður væri jólaköttur. Hann gerði reyndar engum þeim mein sem eignuðust einhverja nýja flík að fara í á aðfangadagskvöldið, en hinir sem ekkert nýtt fat fengu ,, fóru allir  í jólaköttinn" svo hann tók (át ?) þá eða að minnsta kosti jólarefinn þeirra og þótti þá góðu fyrir goldið ef kötturinn gerði sig ánægðan með hann. En jólarefur hét það sem hverjum heimilismanni var skammtað til jólanna (í mat) á aðfangadagskvöldið. Af þessu kepptust allir við, bæði börn og hjú, að vinna til þess af húsbændum sínum fyrir jólin að fá eitthvað nýtt fat svo þeir færu ekki í ólukkans jólaköttinn né að hann tæki jólarefinn þeirra, þegar börnum og hjúum tókst bæði að fá nýja flík, nógan jólaref og þar á ofan jólakerti og það sem mest var í varið, að þurfa ekki að fara í jólaköttinn, var ekki kyn þó kátt væri um jól til forna.

Jólaköttur Rósu Pálsdóttur frá Akureyri



Um Grýlu og Leppalúða   af  Jólavef Júlla

Jólaköttur  Hollyar Hughes frá Ísafirði.

Jólakötturinn er ekki gamalt íslenskt þjóðsagnardýr sem kom út úr myrkrinu ásamt Grýlu og jólasveinunum, þó að margir haldi það. Jólakötturinn kemur fram í íslenskum þjóðsögum á seinni hluta 19. aldar og þar segir að sá sem fái ekki nýja flík á jólunum fari í jólaköttinn. Jólakötturinn mun hafa flust hingað frá Noregi á öldinni áður en hann komst í þjóðsögurnar. Á leiðinni hingað frá Noregi breyttist hann úr geit í kött, norska jólageitin tók á sig kattarmynd á Íslandi því að geitur voru svo sjaldgæfar á Íslandi. Svipað fyribæri er til við Eystrasalt og þar er það naut.

Jólaköttur Brian Pilkingtons  ( Sólarfilma )

Hallveig Thorlacius hefur samið brúðuleikrit um jólaköttinn.

JÓLAKÖTTURINN er jólasýning Sögusvuntunnar.  Leikmyndin er rúmið hennar Jarþrúðar sem tottar snuðið sitt og vill ekki fara að sofa.  Eina ráðið er að segja henni sögu og þá breytist sængin hennar í drifhvít fjöll sem fyllast af persónum sem við þekkjum vel:  Grýla, Stúfur og jólakötturinn.  Grýla er í vondu skapi því Stúfur sonur hennar, sem hún batt mestar vonir við, er farinn að yrkja ljóð.  Og til að bæta gráu ofan á svart er jólamaturinn hennar líka horfinn.  Grýla gæðir sér nefnilega á mygluðum magálum á jólunum, af því krakkarnir eru orðnir svo óskaplega þægir upp á síðkastið.

Þetta leikrit var pantað til flutnings í stóru brúðuleikhúsi í Ljubljana í Slóveníu og kom líka út sem myndskreytt barnabók þar í landi.

Sýning sem hentar vel þegar jólin fara að nálgast, en virðast samt aldrei ætla að koma.  Hún hentar vel fyrir leikskólabörn og yngri deildir grunnskóla.

Lengd : 55 mínútur
Höfundur : Hallveig Thorlacius, sem einnig gerði brúður og leikmynd og leikur sýninguna.
Leikstjóri : Guðrún Ásmundsdóttir.
 

Sögur eftir krakka úr lítilli samkeppni um " Jólaköttinn" 2002

Einu sinni var ung stúlka, hún var afar fátæk og átti hvorki fjölskyldu né vini. Það var komið aðfangadagskvöld og unga stúlkan fékk auðvitað engan jólamat og engar jólagjafir. Eins og öll önnur aðfangadagskvöld þá var hún að labba á milli glugga og laumast til að kíkja inn í húsin þar sem allir voru svo glaðir og hamingjusamir þá óskaði hún sér alltaf innilega hún gæti verið inni hjá einhverju af fólkinu sem skemmtu sér svo vel á jólunum. þar sem hún lá á glugga einum heyrðu hún allt í einu skrítið og veiklulegt mjálm fyrir aftan sig, hún kíkti fyrir aftan sig og sá að þar stóð köttur sem mjálmaði og vildi augljoslega láta klappa sér. Stúlkan gekk að kettinum og sagði ,,æjæj ertu tíndur? Þú mátt alveg vera hjá mér á jólunum". Kötturinn stökk í fangið á henni og hún gekk í burtu með köttinn. Hún fór með kisa litla í lítið skot milli húsa þar sem hún var vön að sofa á nóttunni og gaf kisanum þann litla mat sem hún átti. Hún hafði fengið þennann mat hjá kaupmanninum á horninu og hafði geymt hann þar til núna. Þegar kötturinn var búinn að borða þá tók hún hann og vafði inn í lítið teppi sem hún átti og hélt á honum og klappaði. Þar sem hún sat og klappaði kettinum byrjaði hann allt í einu að tala !! Stúlkan hrökk í kút en kötturinn sagði ,,ekki vera hrædd, ég ætla að gefa þér 1 ósk af því þú ert búin að vera svo góð við mig". Stúlkan spurði hver hann væri og hann kvaðst vera Jólakötturinn!!! Stelpan var skelfingu lostinn en sagði ,,ætlar þú þá að éta mig eða hvað" Jólakötturinn sagðist ekki ætla að gera það og sagði að það væri bara gömul þjóðsaga til að hræða óþekk börn sem eru alltaf að skemma ný föt. Hann sagði að í raun og veru væri hann bara saklaus jólaköttur sem væri kannski pínulítið göldróttur. Litla stúlkan trúði kettinum ekki en hún ákvað samt að prufa að óska sér þð skaðiði varla. Hún óskaði þess að hún ætti fjölskyldu sem væri að halda upp  á jólin saman !!! Og viti menn óskin rættist. Allt í einu sat hún við stórt jólatré og var að opna jólagjöf sem stóð á ,,til litlu stelpunnar minnar frá Mömmu".

...ENDIR.. Snædís Karlsdóttir Hraunbær 56 110 Reykjavík 13 ára.

Snædís átti bestu söguna og fær send  bókaverðlaun ásamt geisladiski.

Einu sinni var jölakötturinn að hjálpa hurðaskelli til byggða þegar vonskuveður skall á. Þeir villtust og týndu hvor öðrum. Kötturinn reikaði um í marga klukkutíma þar til að hann kom að stað sem hann hélt að væri fjallaskáli. Og þá varð hann glaður því hann komst þá loksins í skjól bak við skálann. Nokkrum tímum síðar batnaði veðrið og hann fór að líta í kringum sig, þá áttaði hann sig á því að hann var kominn til Mývatns þar sem besta vinkona hans átti heima, kötturinn Blíða. Fyrst jólakötturinn var á annað borð komin til Mývatns fór hann heimsækja hana Blíðu. En þegar þangað var komið var hún ekki heima. Allt í einu sá hann Stúf og Stekkjastaur á leið á jólaball og hann slóst í hópinn. Á jólaballinu skemmti Jólakötturinn sér konunglega og krökkunum þótti bara gaman að fá hann á jólaballið því þetta var náttúrulega fyrsta jólaballið hans. Eftir ballið fór hann aftur í hellinn til Grýlu, Leppalúða og þeirra jólasveina sem eftir voru í hellinum. Stuttu seinna fór hann að fylgja Skyrgámi til byggða. Eitt er víst að hann hefur alltaf hugsað sig um áður enn að hann hefur gert eitthvað seinna.

Gestur Leó Gíslason Norðurvegi 21 630 Hrísey 13 ára.

JÓLAKÖTTURINN ER Í GÓÐU SKAPI!!!!!

Í dag er Grýla í mjög góðu skapi. Stekkjarstaur á afmæli og hann verður 365 ára!! hvorki meira né minna og Grýla ætlar að halda veislu. Ég, jólakötturin er í góðu skapi eins og allir aðrir í hellinum. Skrítið en satt hann Leppelúði reif sig upp og hljóp út um allar trissur eins og vitlaus maður með boðskort handa öllum tröllunum í nágrenninu og allar tröllamæður sem sáu til hans urðu alveg rasandi bit á að letingin sá væri að hlaupa! En ég ætlaði að gefa pakka eins og flestir þannig að ég fór niður í bæ og leitaði að einhverju til að gefa Stekkjastaur í afmælisgjöf. Eftir langa leit fann ég eitt par af ullarvettlingum sem ég pakkaði inn í tusku sem lá á götunni. Svo stökk ég upp í helli og gaf Stekkjarstaur pakkann og ég fékk góða köku, mjög góða köku! ENDIR.

Jenný Gunnarsdóttir 8 ára Steinahlíð 2 a 603 Akureyri

 Jólakötturinn

Það var eitt sinn í sveitaþorpi árið 1909 að strákur átti heima þar. Hann var 11 ára gamall og hét Jói. Hann var algjör prakkari og trúði ekki á neitt sem hét JÓLAKÖTTURINN. Mamma hans sagði alltaf að ef hann yrði ekki þægur í Desember þá myndi hann lenda í Jólakettinum og hún sagði líka að Jólakötturinn væri kolsvartur,með stórar vígtennur,beittar klær og stingandi augu. En hann Jói var sko ekkert hræddur hann sagði að þeta væri bara hjátrú og ekkert annað. En þá sagði mamma hanns að hún hafi einu sinni séð þessa skepnu. Eitt sinn þegar hú (mamma hans Jóa) var heima í fjósinu heyrði hún eitthvað þrusk og leit við og þá sá hún þessa stóru skepnu standa fyrir aftan sig og horfa á hana illum augum. Þá hljóp hún inn til sín og sagði öllum að hún hefði séð ógurlega skepnu sem líktist helst jólakettinum en foreldrar hennar söðu að jólakötturinn væri eyntóm hjátrú og að hún hefði bara sofað og greymt þetta. En hún var alveg viss um að þetta hefði ekki verið draumur. En hann Jói kippti sér ekkert upp við þessa sögu hann starði bara á mömmu sína og sagði þér hlítur að hafa dreymt þetta. En hann skánaði nú ekkert hann Jói hann hélt áfram að vera svona gífurlega óþekkur. Enn einn daginn þá fór Jói uppí fjall hann ætlaði eitthvað að leika sér uppí fjallinu stóra sem var fyrir ofan húsið hjá þeim. Enn viti menn þegar að Jói var búinn að vera dágóða stund uppí fjallinu þá heyrði hann einhvað þrusk sem líktist helst mjálmi. Hann varð orðinn svoldið kvíðinn enn vildi ekki trúa þessu með Jólaköttinnog hélt bara áfram að leika sér. Enn svo heyrði hann aftur vera mjálmað og þá greynilega og hann stökk á fætur og leit allstaðar í kringum sig enn sá ekkert neitt. Enn allt í einu stökk þessi stóra skepna fyrir framan hann og mjálmaði svo hátt að það bergmálaði í öllu. Jói öskraði uppfyrir sig og hljóp niður fjallið og beint inn til sín. Þegar hann kom heim spurði mamma hanns hvaða asi væri á honum enn hann sagði að hann hefði séð Jólaköttinn uppí fjalli. Mamma hanns hló og sagði já það eru þeir sem eru svona óþekkir sem fá að kynnast jólakettinum. En jólakötturinn meiðir aldrei neinn bara hræðir hann. Enn hann Jói var nú aldrei óþekkur eftir að hafa kynnst Jólakettinum því að hann vildi ekki fá að sjá hann aftur.

Jónu Fríði Sigurðardóttir Hringbraut 98 230 Keflavík 13 ára.

Takk fyrir sögurnar og verið áfram dugleg að semja því að þið getið það greinilega.