Fyrir löngu síðan
bjó bóndi einn í Nesjum í Skaftafellssýslu er Jón hét og átti
konu þá er Vigdís hét. Eina dóttur áttu þau barna er Guðrún
nefndist.
Það bar við eina jólanótt þegar
bóndadóttir var vaxin nokkuð að allt heimilisfólkið fór til
kirkju eins og þá var siður, að hjónin láta dóttir sína eina
eftir heima að gæta bæjarins.
Þegar fólk er allt farið fer Guðrún og
sópar og hreinsar allan bæinn hátt og lágt og kveikir svo ljós í
hverju horni svo hvergi ber skugga á í öllum bænum. Að því búnu
fer hún upp í rúm sitt sem var inn í hjónahúsinu og dregur
rúmtjaldið fyrir framan og fer að lesa í bók.
Þegar hún hafði setið svona tímakorn
heyrir hún að gengið er um niðri og í því koma tveir menn henni
ókenndir upp á pallinn, litast um í baðstofunni, en gefa henni
öngan gaum, þar til þeir ganga ofan. En á vörmu spori koma þeir
aftur með borð og bekki ásamt fjölda fólks sem inn kom með það
líka og var það sett yfir alla baðstofuna og þar á borið vín og
vistir. Meðal annars var lítið borð sett inn í húsinu og þar
settir við tveir stólar er auðir stóðu þegar fólkið var allt
setst niður við borðin, og tók enginn til matar.
Þá sér hún hvar roskinn maður
höfðinglegur og vel búinn kemur inn og leiðir ungan pilt fríðan
og fallegan við hönd sér. Setjast þeir í auðu stólana og með það
taka allir til matar. Þegar það hafði etið og drukkið eftir vild
sinni tekur það til að spila og syngja og hafa alslags hófláta
skemmtan. Að þessu er það lengi fram eftir nóttinni án þess að
gefa Guðrúnu gaum, þar til það fer að smátínast í burt og
seinast sitja þeir tveir eftir er síðastir komu inn uns sá eldri
segir að nú sé þeim mál, sonur sinn, þegar að fara því nú sé
skammt til dags; og fara þeir þá.
Um morguninn kemur fólkið heim og ber
nú ekki framar til tíðinda fyrr en líður að næstu jólum. Spyr þá
Vigdís dóttur sína hvört hún hefði einskis orðið vör í fyrra um
jólin, en hún neitar því. Bað hún hana að vera ennþá heima fyrir
sig um jólin og lofar Guðrún því.
Er því ekki að orðlengja það að allt
fór á sömu leið og hið fyrra skiptið nema þegar þeir feðgarnir
standa upp leggur sá yngri silfurbúið mittisband á koddann hjá
henni og meðan þeir ganga fram pallinn gefa þeir henni auga
hvört hún taki bandið. En þegar þeir eru farnir tekur hún það
fyrsta og fer að skoða og líst vel á. Ber hún það fram í kistu
sína og lætur enn öngan vita hvað gjörst hefir.
Þegar líður að þriðju jólunum kemur
Vigdís enn og spyr dóttur sína hvört hún hefði þá einskis orðið
vör um jólin að undanförnu og skyldi hún segja sér satt um það.
Sagði Guðrún móður sinni allt það sanna og sýndi henni bandið.
Segir Vigdís þá að sig hefði alltént grunað þetta og nú skuli
hún enn verða heima um jólin og muni þá eitthvað frekar í gerast
enda gildi sig einu þó hún lenti til þessa fólks, því hún þekkti
það vel.
Varð það því úr að Guðrún varð sem áður
heima, en allt fór annað til kirkju. Brúkaði hún alla fyrri
háttsemi og þeir sömu komu og áður, en nú var ekki borinn nema
annar stóllinn að litla borðinu og settist nú ungi maðurinn á
rúmstokkinn hjá Guðrúnu og glaðværðin virtist að vera með meira
móti.
En þegar allir vóru komnir í burt nema
feðgarnir segir sá eldri: "Nú er þér mál, sonur minn, að lúka
erindi þínu og gjöra vel fyrir þér ef vel á að fara."
Og í því fer hann burt, en pilturinn
snýr sér þá að Guðrúnu og talar til hennar með því að hefja
bónorð sitt við hana og segir henni þá hvör hann sé og hvaða
ættar. Var hann sýslumannsson og var þá sjálfur útlærður, en
bústaður sinn sagði hann væri skammt þaðan. Dró hann þá upp
peningasjóð og forsiglað bréf til móðir Guðrúnar og stakk undir
kodda hennar. Eftir það tekur hann í hönd henni og leiðir í
burt.
En þegar fólkið kom heim fannst bréfið
og peningarnir, en stúlkan ekki. Ekki var samt að henni leitað
því bréfið skýrði frá hvör hana hefði tekið, enda hafði Vigdís
vitað um alla þá ráðagjörð því hún hafði áður haft mök við þetta
huldufólk. En eftir þetta var hún allajafna hjá dóttir sinni og
sat yfir henni þegar hún ól börn.
