Kertaljós

Undanfarin ár hefur notkun kerta aukist stórlega. Engar tölur eru til um brunaslys eða bruna af völdum kerta en samkvæmt könnun sem Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningsmanna lét gera í nóvember 1999 má rekja 25% bruna hérlendis til kerta eða kertaskreytinga. Áætlað er að tjón af völdum bruna nemi árlega tugum milljóna20 - 40 milljónum árlega en einstök ár er þessi tala mun hærri vegna stærri bruna.

Engir staðlar eru til um kerti sem þýðir að engar sérstakar kröfur eru gerðar til framleiðslu og hönnun þeirra. Dæmi eru um að kerti úr sama pakka brenni öll á mismunandi hátt en slíkt heyrir þó til undantekninga. Merkingar og upplýsingar sem fylgja kertum eru einnig afar mismunandi.

• Látið kerti aldrei loga innanhúss án eftirlits

• Forðist að hafa kerti í dragsúgi

• Vindsveipur eða gegnumtrekkur getur kveikt eld á ný

• Forðist að koma kerti fyrir nálægt opnum glugga þar sem vindur getur sveiflað gluggatjöldum í kertalogann

• Setjið kerti aldrei nálægt tækjum sem gefa frá sér hita s.s. sjónvarpi. Hiti frá tæki veldur aukinni hættu á óhappi

• Gætið þess að kerti séu föst í kertastjaka og að hann sé stöðugur og öruggur.

• Hafið ekki mishá kerti of nálægt hverju öðru. Hiti frá lægri kertum getur brætt hærri kerti

• Eftir að kertalogi hefur verið slökktur getur ennþá leynst glóð í kveiknum

• Almenn viðmiðun er að hafa a.m.k. 10 cm á milli kerta

• Kertakveikur á ekki að vera lengri en 1 cm. Klippið af kveiknum svo að ekki sé hætta á að logandi kveikur detti af og brenni út frá sér.

• Treystið því aldrei að sjálfslökkvandi kerti slökkvi á sér sjálf.

• Fyrir börn hefur kertaljós séstakt aðdráttarafl. Brýnið fyrir börnum að fara ætíð varlega með eld og gætið þess að börn leiki sér ekki án umsjónar nálægt logandi kertum

Aldrei má hella vatni á kerti, sérstaklega ekki útikerti. Best er að slökkva á kerti með því að nota kertaslökkvara. Þó eru til dæmi þess að áfram hafi rokið úr kveik kerta lengi á eftir að loginn var kæfður. Reykurinn er í sjálfu sér skaðlaus en fylsta ástæða til þess að hafa þetta í huga þegar slökkt er á kerti. Til þess að öruggt sé að eldur lifi ekki lengur í kertakveik og að vistarverur fyllist ekki að reyk geta neytendur slökkt með kertaslökkvara og síðan lagt blautan fingur utan um kertakveikinn.

Kertastjakar verða að vera úr óbrennanlegu efni sem leiðir ekki hita og eru stöðugir. Ekki öll ílát eru heppileg til nota sem kertastjakar og falleg glös eða ílát sem eru ekki sérstaklega ætluð undir kerti t.d. vermikerti þola e.t.v. ekki hitann frá kertinu. Notið því ekki hvað sem er undir keti.

Kertaskreytingar:
Kertaskreytingar eru vinsælar en einnig eldfimar. Hafið kertaskreytingar ætíð á óeldfimu undirlagi t.d. úr gleri eða málmi og gætið að því að kertaloginn nái ekki til skreytingarinnar. Kerti brenna mishratt, jafnvel kerti úr sama pakka en oftast eru upplýsingar um brennslutíma á umbúðum kertanna sem gagnlegt er að kynna sér. Á markaðnum er einnig fáanleg eldtefjandi efni til að úða yfir skreytingar þannig að minni hætta er á eldsvoða ef kertalogi berst í skreytinguna. Margir kjósa að föndra eigin skreytingar eða jafnvel bara skreyta kerti ein og sér. Nokkuð hefur færst í vöxt að líma servéttur sem skraut utan á kerti. Markaðsgæsludeild Löggildingarstofu mælir ekki með slíku skrauti sökum eldhættu. Dæmi eru um að kviknað hafi í kertum sem eru með áföstu skrauti s.s. vanilustöngum, barri eða berjum þegar vaxið fer bráðnar og logi kertsins náið í skrautið.

Gelkerti:
Gelkerti eru í glösum og í botni þeirra er ýmis konar skraut t.d. glimmer eða skeljar. Þetta skraut getur flotið upp þegar gelið í glasinu hitnar og verður fljótandi og því getur skrautið orðið að auka kveik eða einfaldlega brunnið þegar gelið brennur niður. Gætið þess því að staðsetja gelkerti á öruggu undirlagi. Gelkerti eru mjög heit lengi eftir að slökkt hefur verið á þeim og því er mikilvægt að þau séu ávallt staðsett þar sem börn ná ekki til, sérstaklega gelkerti sem eru með skrauti sem höfðar til barna.

Sjálfslökkvandi kerti:
Til eru nokkrar gerðir af sjálfslökkvandi kertum. Kertin eiga að á sér sjálf þar sem kveikurinn endar. Minni gerðin af sjálfslökkvandi kertum eiga að hafa 1 cm slökkvihæð (kerti ætluð á jólatré) en slökkvihæðin fyrir önnur kerti er 2 cm. Notendur verða þó ætíð að hafa í huga að engin trygging er fyrir því að kertin slökkvi á sér sjálf og því ber að varast að treysta á það að þau slökkvi á sér sjálf t.d. ef sjálfslökkvandi kerti notuð í aðventukransa.

Kerti sem hafa slíka lögun eru afar viðkvæm fyrir trekk og við slíkar aðstæður brennur vax þeirra hraðar en um venjuleg kerti er að ræða. Slík kerti verða því að vera á tryggu undirlagi sem engin hætta er á að kvikní í útfrá. Kveikurinn getur losnað, flotið með vaxinu og haldið þannig áfram að brenna á borði ef því er að skipta.

Húðuð kerti:
Um er að ræða kerti sem eru húðuð með t.d. gull- eða silfurhúð. Húðuð kerti eiga það til að ósa meira en venjuleg kerti. Einnig eru dæmi um að húð slíkra kerta bráðni utanaf kertunum. Fylgist því vel með kertunum og slökkið strax ef þau byrja að ósa.

Eru um margt frábrugðin venjulegum kertum og þurfa sérstakrar aðgæslu við. Vaxið í þeim verður fljótandi stuttu eftir að kveikt er á kertinu og því er ekki ráðlegt að færa það úr stað meðan logar á kertinu. Látið slík kerti ætíð brenna út af sjálfu sér eða slökkvið með kertaslökkvara. Notið aldrei vatn. Gætið þess að hafa vermikerti í kertastjaka sem þolir háan hita. Setið vermikerti aldrei beint á dúk eða borð.

Varasamt er að setja fleiri en eitt útikerti þétt saman og kveikja á þeim þannig. Útikerti skal undantekningarlaust standa á óbrennanlegu undirlagi og aldrei á tréplötu, trépall eða öðru auðbrennanlegu undirlagi. Útikerti loga flest eingöngu á kveiknum en þó eru til kerti sem allt yfirborð vaxins logar. Þá getur loginn náð allt að 50 cm hæð og slegist til í allar áttir. Snertið aldrei form útikerta með berum höndum. Eldur getur blossað upp ef vatn eða snjór slettist á vax kertisins. Æskilegt er að koma kertum þannig fyrir að þau sjáist vel, þar sem ekki er hætta á að börn og fullorðnir reki sig í þau. Þeir sem klæðast víðum fatnaði þurfa að gæta sérstkrar varúðar í nánd við slík kerti.

Börn hafa ekki þroska til þess að meta hvort leikföngin þeirra eru örugg eða ekki. Kaupendur leikfanga verða því að vera vel á verði, skoða varúðarmerkingar vel, lesa og fara eftir leiðbeiningum en síðast en ekki síst velja leikföng sem hæfa aldri og þroska barns.

Hér að neðan koma nokkur góð ráð til kaupenda sem vert er að hafa í huga við val á leikföngum:

• Lítil börn smakka á öllu, líka leikföngum.
• Þetta merki þýðir að leikfangið hæfir ekki barni yngra en 3ja ára.
• Gætið sérstaklega að því að leikföng hafi ekki hvassar brúnir eða hvöss horn.
• Varist leikföng eða aðrar vörur sem líkjast matvælum en eru í raun úr gúmmí eða plasti, ung börn geta sett þau upp í sig með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.

• Leikföng sem gefa frá sér há og hvell hljóð eiga að vera með viðvörunarmerkingu þess efnis að leikfangið eigi ekki að bera upp að eyra, þar sem það getur skaðað heyrn.
• Snúrur og bönd í leikföngum mega ekki vera lengri en 22 cm.
• Gætið þess vel að áfastir hlutir á leikföngum s.s. augu, hár og nef séu vel föst.
• Gangið frá plastumbúðum utan af leikföngum áður en barnið fær þau í hendur.
• Spilandi jólakort og blikkandi jólasveinahúfur eru ekki við hæfi yngri barna þar sem rafhlaðan getur losnað og valdið köfnunarhættu.
• Sömu reglur gilda um leikföng sem keypt eru í Netverslunum og út í búð.

Ef kaupendur telja að vara uppfylli ekki kröfur og að hún sé hættuleg eru þeir hvattir til þess að hafa samband við markaðsgæsludeild Löggildingarstofu, í síma 510 1100 eða ls@ls.is

Leikföng sem ætluð eru börnum yngri en 14 ára eiga að vera merkt. Merkið er ekki öryggisstimpill heldur til staðfestingar þess að varan uppfylli öllum skilgreindum kröfum sem gerðar eru til framleiðslunnar. Með því að gera ákveðnar kröfur til hönnunar og framleiðslu leikfanga er leitast við að koma í veg fyrir að þau valdi slysum á börnum.

Nokkuð hefur færst í aukana að rafhlöður séu í tækifæriskortum s.s. jólakortum. Slík kort spila lag þegar þau eru opnuð og höfða því augljóslega til barna. Gætið þess vel að rafhlaðan sé vel föst og að ung börn geti ekki náð til að fjarlægja hana úr kortinu. Til sölu eru einnig húfur fyrir börn s.s. jólasveinahúfur sem eru með ljós sem blikka og rafhlöðu. Slíkar húfur eru ekki ætlaðar börnum yngri en 3ja ára sökum smáhluta og eiga að bera merkingu þar af lútandi.

Að kaupa leikföng á Netinu

Leikföng sem keypt eru á Netinu eiga að uppfylla sömu kröfur og gerðar eru annarra leikfanga sem markaðssett eru hér á landi. Allar viðvörunarmerkingar s.s. aldursviðvörun á leikföngum á að vera sýnileg þegar kaup fara fram.

Allar frekari upplýsingar um öryggi leikfanga og þær kröfur sem gerðar eru til markaðssetningu leikfanga hér á landi veitir:

Markaðsgæsludeild Löggildingarstofu - Sími: 510 1100